Kosmos nie jest dziwniejszy, niż to sobie wyobrażamy. Jest dziwniejszy, niż moglibyśmy sobie wyobrazić. Wszystko, czym nauka zajmowała się przez ostatnie kilkaset lat, to zaledwie pyłek w morzu nieznanego. To, co jest zbudowane z atomów tak jak my, gwiazdy, galaktyki, to zaledwie niecałe 5% Wszechświata. Reszta to ciemna materia i ciemna energia, których natury nie znamy.
Czy nasz kosmos to wszystko, co istnieje? A może istnieją (lub istniały) inne Wszechświaty? Skąd i czy w ogóle moglibyśmy się tego dowiedzieć? Jeśli nie możemy potwierdzić takiej hipotezy, to czy nadal jest ona częścią nauki? A przede wszystkim: dlaczego raczej istnieje coś niż nic? Każda cząstka materii – każdy elektron, proton, neutron – powinna mieć bliźniaka z antymaterii. Tak więc wokół nas powinno być mnóstwo pozytronów, antyprotonów i antyneutronów. Ale ich nie ma! I całe szczęście, inaczej spotkalibyśmy swoich anty-bliźniaków i zniknęli w obłoku wysokoenergetycznego promieniowania.
Skąd wzięło się życie? Czy występuje ono także w innych zakątkach kosmosu i jest podobne do naszego? Dlaczego jeszcze nikogo nie spotkaliśmy, mimo że we Wszechświecie jest blisko 100 000 000 000 000 000 000 000 gwiazd i prawdopodobnie jeszcze więcej planet?
Temat 28. Pikniku Naukowego Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Ale Kosmos!” zachęca wszystkich pasjonatów nauki do sięgania tam, „gdzie wzrok nie sięga”. 10 maja 2025 r. przejmujemy centrum dowodzenia! Nasze Houston umiejscowimy na PGE Narodowym w oczekiwaniu na chwilę, gdy drugi w historii polski astronauta w kapsule Dragon na czubku rakiety Falcon 9 firmy SpaceX, poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną.
Stan nieważkości, satelity, wahadłowce, kapsuły, rakiety i stacje kosmiczne to pierwsze, co przychodzi do głowy, gdy myślimy o eksploracji kosmosu. Tematów jest jednak znacznie więcej. Wśród nich szczególnie istotne wydają się: bezpieczeństwo planetarne w kontekście degradacji środowiska i ocieplenia klimatu, wprowadzanie do przemysłu kosmicznego sztucznej inteligencji, wpływ badań kosmicznych na rozwój medycyny, produkcja żywności przy odgraniczonych zasobach wodnych.
Hasło „Ale Kosmos!” ma jeszcze jedno, metaforyczne znaczenie. Wykrzykujemy to zdanie, kiedy coś nas zachwyca i zaskakuje. Gdy byliśmy czegoś niemal pewni, a po sprawdzeniu okazuje się, że jest jednak inaczej. Podobnie zdarza się w nauce, która stale się rozwija, a badania dają czasem zadziwiające rezultaty. I to jest „prawdziwy kosmos”.
Dyrektor Programowa Irena Cieślińska i Zastępczyni Dyrektora programowego ds. edukacji i komunikacji naukowej dr Katarzyna Młynek.
Polskie Radio to największe publiczne radio w Polsce. Informuje i edukuje, budując wspólnotę języka, idei i wartości. Od 1925 roku zapewnia Polakom powszechny dostęp do dorobku narodowej i światowej kultury oraz nauki.
Obok serwisów informacyjnych i specjalistycznych Polskie Radio emituje autorskie audycje muzyczne, programy publicystyczne, popularnonaukowe, edukacyjne, zdrowotne, społeczne, rozrywkowe, religijne i familijne. W warstwie muzycznej prezentowane są niemal wszystkie gatunki. Polskie Radio to także największa i najbardziej dostępna sala koncertowa – melomani mogą uczestniczyć w najznakomitszych wydarzeniach muzycznych światowych filharmonii i oper, a koncerty odbywające się w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego – sali o najlepszej akustyce w kraju, Studiu Muzycznym im. Agnieszki Osieckiej oraz Studiu im. Władysława Szpilmana trafiają do milionów słuchaczy za pośrednictwem radiowej transmisji.
Na antenach obecne są również słuchowiska Teatru Polskiego Radia oraz reportaże Studia Reportażu i Dokumentu, bardzo cenione za wysoki poziom i nagradzane na prestiżowych konkursach międzynarodowych i krajowych. Polskie Radio poświęca również wiele uwagi nauce i edukacji. Od 1997 roku jest organizatorem Pikniku Naukowego (od 2008 roku wspólnie z Centrum Nauki Kopernik, od 2013 r. na PGE Narodowym w Warszawie), największej w Europie imprezy plenerowej o tematyce naukowej, która co roku gromadzi ponad 100 tysięcy uczestników.
Bogatą ofertę programową prezentują cztery komplementarne, w pełni uzupełniające się ogólnopolskie anteny kierowane do różnych odbiorców – Program 1, 2, 3 i 4, a także Polskie Radio dla Zagranicy posiadające 5 redakcji językowych (polską, angielską, rosyjską, białoruską, ukraińską) i informacyjny portal anglojęzyczny thenews.pl . Zakres doboru i realizacji tematyki oraz użyte formy prezentacji mają na celu zaspokojenie ambitnych potrzeb i preferencji wszystkich grup słuchaczy. Realizacja takich założeń jest jednocześnie wypełnianiem zadań misyjnych zawartych w ustawie o radiofonii i telewizji.
Polskie Radio oferuje pełny serwis wiadomości z kraju i ze świata. Informacyjna Agencja Radiowa przez całą dobę dostarcza serwis tekstowy i dźwiękowy oraz specjalistyczną dokumentację z zakresu polityki, gospodarki, historii i kultury. Portal Polskieradio.pl integruje treści wszystkich Anten, udostępnia unikatowe serwisy specjalne i materiały archiwalne. Za jego pośrednictwem posłuchać można wszystkich Programów Polskiego Radia i skorzystać z multimediów, w tym z ponad stu kanałów tematycznych w ramach platformy moje.polskieradio.pl .
Polskie Radio wydaje również płyty m.in. z muzyką rozrywkową, poważną, dokumentem i reportażem, a także organizuje koncerty i wynajmuje profesjonalne studia nagraniowe.
Narodowy nadawca finansuje działalność Polskiej Orkiestry Radiowej w Warszawie, a także współfinansuje Orkiestrę Kameralną Polskiego Radia „Amadeus” w Poznaniu i Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach.
Polskie Radio jest aktywnym członkiem Europejskiej Unii Nadawców – największej organizacji zrzeszającej nadawców publicznych na świecie, a także Euranet Plus – wspólnego projektu kilkunastu publicznych i prywatnych radiofonii z krajów Unii Europejskiej.
1 października 2013 roku Polskie Radio rozpoczęło stałe nadawanie sygnału w najnowszej technologii cyfrowej DAB+ (Digital Audio Broadcasting). W systemie DAB+ dostępne są wszystkie Programy Polskiego Radia: Jedynka, Dwójka, Trójka, Czwórka, Polskie Radio dla Zagranicy oraz, osiągalne tylko w ofercie cyfrowej, informacyjne Polskie Radio 24, Polskie Radio Rytm o profilu muzyczno-informacyjnym i Polskie Radio Dzieciom z programem dla najmłodszych słuchaczy i rodziców.
Centrum Nauki Kopernik inspiruje do obserwacji, doświadczania, zadawania pytań i poszukiwania odpowiedzi.
To królestwo eksperymentów, w którym można znaleźć setki angażujących eksponatów, pomagających w odkrywaniu zjawisk rządzących światem.
Najmłodsi poznają przyrodę eksplorując Bzzz!, nastolatki i dorośli analizują najważniejsze wyzwania ludzkości na wystawie "Przyszłość jest dziś". Wszyscy (niezależnie od wieku) znajdą coś dla siebie w Strefie Eksperymentowania oraz Majsterni, gdzie czekają zagadki logiczne, matematyczne, konstrukcyjne.
Jeśli ktoś chce poznać tajniki pracy w laboratorium, może wybrać się aż do czterech różnych – chemicznego, biologicznego, fizycznego i robotycznego.
W Koperniku działają także dwa teatry. W Teatrze Wysokich Napięć w roli głównej występuje prąd elektryczny, a w Robotycznym aktorami są humanoidalne roboty.
Zwiedzanie Centrum to także okazja, by obejrzeć pokaz naukowy, wziąć udział w warsztatach odbywających się w przestrzeni wystaw, spotkać gości specjalnych.
Pod zawsze pogodnym niebem Planetarium odbywają się pokazy, koncerty, wykłady, projekcje filmowe.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik im. prof. Łukasza Turskiego jest największą w Europie imprezą plenerową o tematyce naukowej. To coroczne święto popularyzatorów nauki, którego celem jest stworzenie otwartej, ogólnopolskiej przestrzeni, ułatwiającej komunikację środowiska naukowego z odbiorcami poprzez wspólne, swobodne eksperymentowanie i doświadczanie. Piknik pozwala odwiedzającym poznać naukę. Ukazuje ją jako niezwykle ekscytującą dziedzinę życia, stale rozwijającą się, a przede wszystkim – wyposażającą nas w narzędzia, dzięki którym możemy radzić sobie z wyzwaniami przyszłości. Bezpośredni kontakt z naukowcami to okazja do dialogu, zadawania pytań, zapoznania się z najnowszymi badaniami, obejrzenia wynalazków. Młodsi uczestnicy mogą na Pikniku odkryć nowe pasje, porozmawiać ze studentami oraz wykładowcami uczelni i zastanowić się, czy chcą związać swoją karierę zawodową z nauką. Co roku w Pikniku Naukowym uczestniczy około 100 instytucji z Polski oraz całego świata. Są wśród nich uczelnie, instytuty badawcze, muzea i instytucje kultury, centra nauki, fundacje związane z edukacją i koła naukowe. Wydarzenie jest inspiracją dla wielu inicjatyw popularyzujących naukę. Na całym świecie odbywa się coraz więcej podobnych pikników.
Od 1997 do 2009 roku Piknik Naukowy odbywał się na Rynku Nowego Miasta oraz Podzamczu w Warszawie, w latach 2010-2012 w Parku Marszałka Edwarda Rydza Śmigłego. Od 2013 roku lokalizacją imprezy jest PGE Narodowy w Warszawie.
Nowa nazwa
W marcu 2025 roku zmarł prof. Łukasz Turski – pomysłodawca i twórca Pikniku Naukowego. Przez ponad 25 lat co roku brał udział w wybieraniu tematu, otwierał oficjalnie wydarzenie, a potem przez cały dzień niestrudzenie odwiedzał namioty. Chcemy, by pamięć o profesorze była z nami podczas każdej kolejnej edycji – w związku z tym pełna nazwa Pikniku brzmi teraz: Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik im. prof. Łukasza Turskiego.
Od 2001 roku Piknik ma temat przewodni, inny każdego roku:
Daty i tematy przewodnie Pikników Naukowych:
14 czerwca 1997r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS
6 czerwca 1998r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS
22 maja 1999r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS
10 czerwca 2000r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS
9 czerwca 2001r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „Czym zaskoczy nas świat?”
8 czerwca 2002r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „Co nauka daje sztuce?”
14 czerwca 2003r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „DNA twoje życie”
22 maja 2004 r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „Nauka bez granic”
4 czerwca 2005r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „Fizyka na fali”, gość specjalny – Niemcy
3 czerwca 2006r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „Świat za 10 lat. Spróbuj przepowiedzieć przyszłość”, gość specjalny – Francja
26 maja 2007r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS – „M4T3M4TYK4 I MY”, gość specjalny – Unia Europejska
14 czerwca 2008r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Poznaj język nauki”, gość specjalny – Finlandia
30 maja 2009r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik –„Nauka wśród gwiazd”, gość specjalny – Czechy
12 czerwca 2010r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Wielki MikroŚwiat”, gość specjalny – Wielka Brytania
28 maja 2011r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Wolność”, gość specjalny – Włochy
12 maja 2012r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Energia”
15 czerwca 2013r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Życie”
31 maja 2014r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „ Czas”
9 maja 2015r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Światło”
7 maja 2016r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Zdrowie”
3 czerwca 2017r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik - "Ziemia"
9 czerwca 2018r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik - "Ruch"
11 maja 2019r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik -"My i Maszyny"
edycja online 8-15 maja 2021r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik -"Klimat i my"
21 maja 2022r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Woda”
27 maja 2023r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Rewolucje Naukowe”
15 czerwca 2024r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Nie do wiary”
10 maja 2025r.
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik im. prof. Łukasza Turskiego – „Ale Kosmos!”