Kosmos nie jest dziwniejszy, niż to sobie wyobrażamy. Jest dziwniejszy, niż moglibyśmy sobie wyobrazić. Wszystko, czym nauka zajmowała się przez ostatnie kilkaset lat, to zaledwie pyłek w morzu nieznanego. To, co jest zbudowane z atomów tak jak my, gwiazdy, galaktyki, to zaledwie niecałe 5% Wszechświata. Reszta to ciemna materia i ciemna energia, których natury nie znamy.

Czy nasz kosmos to wszystko, co istnieje? A może istnieją (lub istniały) inne Wszechświaty? Skąd i czy w ogóle moglibyśmy się tego dowiedzieć? Jeśli nie możemy potwierdzić takiej hipotezy, to czy nadal jest ona częścią nauki? A przede wszystkim: dlaczego raczej istnieje coś niż nic? Każda cząstka materii – każdy elektron, proton, neutron – powinna mieć bliźniaka z antymaterii. Tak więc wokół nas powinno być mnóstwo pozytronów, antyprotonów i antyneutronów. Ale ich nie ma! I całe szczęście, inaczej spotkalibyśmy swoich anty-bliźniaków i zniknęli w obłoku wysokoenergetycznego promieniowania.

Skąd wzięło się życie? Czy występuje ono także w innych zakątkach kosmosu i jest podobne do naszego? Dlaczego jeszcze nikogo nie spotkaliśmy, mimo że we Wszechświecie jest blisko 100 000 000 000 000 000 000 000 gwiazd i prawdopodobnie jeszcze więcej planet?

Temat 28. Pikniku Naukowego Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik – „Ale Kosmos!” zachęca wszystkich pasjonatów nauki do sięgania tam, „gdzie wzrok nie sięga”. 10 maja 2025 r. przejmujemy centrum dowodzenia! Nasze Houston umiejscowimy na PGE Narodowym w oczekiwaniu na chwilę, gdy drugi w historii polski astronauta w kapsule Dragon na czubku rakiety Falcon 9 firmy SpaceX, poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

Stan nieważkości, satelity, wahadłowce, kapsuły, rakiety i stacje kosmiczne to pierwsze, co przychodzi do głowy, gdy myślimy o eksploracji kosmosu. Tematów jest jednak znacznie więcej. Wśród nich szczególnie istotne wydają się: bezpieczeństwo planetarne w kontekście degradacji środowiska i ocieplenia klimatu, wprowadzanie do przemysłu kosmicznego sztucznej inteligencji, wpływ badań kosmicznych na rozwój medycyny, produkcja żywności przy odgraniczonych zasobach wodnych.

Hasło „Ale Kosmos!” ma jeszcze jedno, metaforyczne znaczenie. Wykrzykujemy to zdanie, kiedy coś nas zachwyca i zaskakuje. Gdy byliśmy czegoś niemal pewni, a po sprawdzeniu okazuje się, że jest jednak inaczej. Podobnie zdarza się w nauce, która stale się rozwija, a badania dają czasem zadziwiające rezultaty. I to jest „prawdziwy kosmos”.

Dyrektor Programowa Irena Cieślińska i Zastępczyni Dyrektora programowego ds. edukacji i komunikacji naukowej dr Katarzyna Młynek.